Hoe vergaat het filmmakers gerelateerd aan het Limburg Film Fonds? Om een vinger aan de pols te houden informeert Limburg Film Office iedere maand naar een actueel project. Dit keer vertelt regisseur Wiek Lenssen over zijn project Noorderlicht (werktitel), een documentaire over rendierherdersculturen in Noorwegen.

Waar kwam het idee vandaan?

“Ik was al enige tijd intensief bezig met het thema “rendierhoudersculturen’ in het arctische gebied: ik had in 2020 een fictief scenario geschreven (gebaseerd op een bestaand boek) dat zich afspeelt bij een rendierhoudersstam in Siberië. Mijn speelfilmscript scoorde tot mijn verrassing in 2021 en 2022 bijzonder hoog op vooraanstaande filmfestivals in Amerika. Ik kwam terecht in de finales van 6 van de 10 meest prestigieuze screenplayfestivals (Cinestory, Austin Film Festival, Page, Screencraft, Final Draft) en werd bovendien uitgenodigd voor een writers retreat week  in Idlewild California, waar ik in contact kwam met invloedrijke mensen uit Hollywood. Met het script bezocht ik daarna de American Film Market in Santa Monica. Daar toonden vijf filmmaatschappijen belangstelling: Double Dutch Features Canada, Star Media Russia, Atlas Film Germany, Filmax Spain en Filmakers Monkeys Spain). Afgelopen zomer echter tekende een bekende regisseur/producent uit Hollywood voor het project: Jeremy Kagan. Sindsdien werk ik met hem samen en met zijn vrouw schrijfster/ regisseuse Anneke Cambell.

Het idee voor een documentaire film in Noorwegen kwam toevallig parallel aan dit project voorbij doordat ik via een kennis uit Broekhuizen vernam dat zijn dochter Paula (40) ook vanaf haar vroegste jeugd gefascineerd was door rendierherdersculturen en zes jaar geleden haar topbaan als rijksambtenaar verruilde voor een nomadisch (onbezoldigd) workaway-bestaan bij Sami- rendierhouders in met name Noorwegen.  Het bijzondere leven dat  zij sindsdien meemaakt, maakte mij zeer nieuwsgierig en enthousiast om deze jonge vrouw uit Broekhuizen in een documentaire film te willen portretteren. Uiteraard zouden ook deze ervaringen, kennis, en contacten van pas komen bij mijn speelfilmproject.”

Is de logline “Twee vrouwen – Limburgs en Sami – trekken met een rendierkudde door de wildernis van de Noordkaap en beleven veranderingen in de uiterlijke en innerlijke wereld” nog functioneel?

“Helaas niet meer: we zullen deze logline flink moeten bijstellen. Het verhaal kreeg tijdens ons verblijf aldaar namelijk een behoorlijk dramatische wending voor wat betreft het aandeel van Ellen-Anne, de Sami- rendierhoudster. Nadat het oorspronkelijke plan tot stand was gekomen en ingediend was, werd bij haar kanker vastgesteld. Zij ging daarna een traject in van bestraling met in januari van dit jaar een laatste operatie. Uiteraard lieten we het van haar gesteldheid en bereidheid om ons te ontvangen afhangen , maar na januari herstelde ze goed en rond maart was haar energie weer volledig terug. Dat bleek ook zo tijdens ons verblijf en we konden een aantal gebeurtenissen uit het leven van de rendierhouders met haar meemaken. Echter kwam er slecht nieuws  na een controle in het ziekenhuis van Kirkness: haar lever bleek ook aangetast waardoor opnieuw een operatie noodzakelijk is. Ellen- Anne besloot daarom zich geheel terug te trekken uit het project, hetgeen door ons uiteraard zeer te begrijpen is. We wensten haar veel sterkte voor de komende tijd en namen afscheid.

Dit laatste hield voor ons echter in dat, na drie bijzonder intensieve weken waarin we een goed beeld kregen van het huidige rendierbestaan in deze streken rond de poolcirkel, we opeens zonder huisvesting kwamen te zitten. Dat is in een duur land als Noorwegen en een toch beperkt budget niet echt handig. Maar bovenal raakten we een belangrijke persoon kwijt voor het beoogde verhaal en daarbij: Ellen-Anne is een zeer toegankelijk persoon. Dat maakte onze ingang in deze cultuur juist zo uniek. De meeste herders staan bekend als behoorlijk introvert en daardoor moeilijk benaderbaar. Een behoorlijke uitdaging dus.”

In welke fase zit je nu?

“Gelukkig had ik nóg enkele contacten in Kautokeino, meer afkomstig uit de film-infrastructuur aldaar die dankzij een bekende Sami filmregisseur als Nils Gaup zich voor zo’n afgelegen regio opvallend goed ontwikkeld heeft.  Andreas Ausland is een producer/ fixer die ook woonachtig is in Kautokeino en vaker werkt voor o.a. HBO en Netflix. Ik heb hem opgezocht en ook over mijn plotselinge wending verteld. Uit zijn kennissenkring kreeg ik advies contact op te nemen met een rendierherder in Finland, Per Henrik Tornensis uit Kilpisjärvi. We zijn vervolgens naar Finland getogen en hebben daar met hem kennis gemaakt. Het contact verliep zeer aangenaam. Per Henrik raakte geïntrigeerd door mijn verhaal over Paula en haar opmerkelijke fascinatie en drive om in Lapland met rendieren te willen werken.  Het feit dat ze al zes jaar op rij naar deze regio is getogen, maakte dat hij graag nader kennis met haar wilde maken en mogelijkheden zag voor het verhaal van de rendiermigratie. Ook lag de situatie in Finland iets anders dan in Noorwegen, zei hij: in Noorwegen is de rendierhouderij enkel voorbehouden aan de Sami. In Finland zou Paula zich mogen vestigen als rendierhouder. Helaas was de migratie hier net voorbij en hij had in deze periode niet zoveel werkzaamheden meer, maar Paula was altijd welkom. We hebben afgesproken dat we in ieder geval vanuit Nederland contact blijven houden om de mogelijkheden verder te onderzoeken. Hiermee zal ik mijn researchfase dus voortzetten.”

Kun je al iets zeggen over de crew?

“Voor wat betreft camera had ik al enkele malen gesproken met Rob Hodselmans. Ik zie een film voor ogen die sterk gaat leunen op de cinematografische vormgeving. Ik ben door deze reis dan ook sterk bevestigd in mijn vermoeden dat het hier een zeer fotogeniek onderwerp betreft. Ik ben momenteel bezig met het uitwerken van de researchreis in de vorm van een fotoboek. De uiteindelijke film moet dan ook zeker geen ’talkie’ worden maar het verhaal moet veel meer uit de actie – de opnamen ten tijde van de migratie in combinatie met spaarzame dialogen (en evt. spaarzame interviews) in het wonderbaarlijk mooie toendra-landschap uit de verf komen.  Met een flashback naar het Limburgse Broekhuizen (liefst in de sneeuw, als dit nog ooit voorkomt).

Ik heb wel bemerkt dat de draaiperiode bij voorkeur óf in september/ october zou kunnen liggen óf in februari/ maart. Echter is hiervoor de natuur een allesbepalende factor: de migratietijd van de dieren (die beslissen dat namelijk zélf) en ook zeker de smeltende sneeuw, indien de migratie net als dit jaar laat op gang komt. Dat is namelijk een behoorlijk lastige factor in het bepalen van de draaiperiode. In verband met de niet te onderschatten logistieke uitdagingen in Sápmi kan er mogelijk ook een beroep worden gedaan op het netwerk rond Andreas Ausland.

Voor montage had ik editor Ozan Ocaj op het oog, geluid evt Joost Faas, regie-assistentie zoon Laurens Lenssen. Op beeldafwerking/ kleurcorrectie Rico Derks en voor de mixage Jo Smeets. Met allen heb ik in het verleden vaker in filmproducties samengewerkt.”

Wat is de rol van Limburg in je project?

“Het verhaal van de Limburgse Paula -uit Broekhuizen- is natuurlijk zeer uniek. Het feit dat zij, zoals ze zelf zegt, echt een wintermeisje is, maar de winters met sneeuw en vorst in Limburg zeer sterk is gaan missen, legt een automatisch verband met de klimaatsveranderingen, een gegeven dat ook in de rendierhouderij rond de poolcirkel, waar de klimaatsveranderingen zeer hard gaan, duidelijk aanwezig is. Dat maakt dat het verhaal verbonden is zowel met Limburg als met de actualiteit. “

Wat hoop je dat je docu toevoegt aan het Limburgse filmlandschap?

“Uiteraard een filmproject waarin ik de genoemde Limburgse filmprofessionals ieder met hun eigen talent en inbreng flink uit de verf wil laten komen in een zeer poëtisch gefilmd documentair project dat door de unieke huidige leefwereld van Paula het publiek in Limburg zal aanspreken, maar waarschijnlijk/hopelijk ook een publiek ver daarbuiten.”